Kakao Piyasasında Şok Dışı Dalgalar: Üretim Artışı ve Talep Düşüşünün Fiyatlara Etkisi

Kakao fiyatları, Batı Afrika’da kuraklık korkusunun hafiflemesi ve rekoltedeki artışla bu yıl uluslararası piyasalarda önemli ölçüde geri çekildi. ABD’deki Intercontinental Exchange üzerinden işlem gören kakao, 2024 sonundan bu yana ton başına fiyatını yüzde 40’ın üzerinde aşağı çekerek 7 bin doların altını gördü.

Talepteki zayıflıkla birlikte arzın da yükseleceğine ilişkin beklentiler, fiyatları baskıya aldı. Batı Afrika’da yağışların kuraklık etkisini azaltması ve kakao ağaçlarının çiçeklenmesinin artması üretimin artacağını işaret ediyor; bu durum da fiyatları baskılayan unsurlar arasında yer aldı. Aynı zamanda yüksek fiyatlar ve tarife endişeleri çikolata talebini törpülemeye başladı; bölgede üretimin artması, arzı daha da güçlendirecek bir eğilim olarak görülüyor.

Geçen yıl arza dönük endişelerle 12 bin 931 dolarlık tarihi rekora ulaşan kakao, bu yılın başında gördüğü gerileme ile piyasayı yeniden dengeliyor. Fildişi Sahili ile Gana’da görülen üretim düşüşleri ve kalite sorunları, küresel arzı baskılayan bir diğer etken olarak kayda geçti. Özellikle ihracatçıların kötü kalite nedeniyle çekirdekleri reddetmesi ve hasat hızındaki düşüşler, fiyatlar üzerinde baskıyı sürdürdü.

Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük ölçekli kakao fabrikalarının maliyetleri karşılayamaması nedeniyle üretimin kısılması veya durdurulması, geçen yıl rekor kırmalarına katkıda bulundu. Uzun süreli kuraklık, aşırı yağışlar ve bitki hastalıkları da üretimi etkileyen temel faktörler arasında yer aldı; CSSVD virüsü, ağaç ölümleriyle üretimde sıkıntı yarattı.

Kalite sorunları kakao fiyatlarında yükselişe yol açtı– Vadeli işlemler ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, AA’ya yaptığı değerlendirmede geçen yıl kakao fiyatlarının dramatik bir yükseliş yaşadığını belirtti. İlk yarıda da artış görüldüğünü kaydeden Ergezen, Batı Afrika’daki rekoltenin düşmesi sayesinde başlangıçta güçlü fiyatlar görüldüğünü ifade etti. Ergezen, Batı Afrika’nın dünya kakao üretiminin yaklaşık %70’ini karşıladığını hatırlatarak, iki ülkenin (Fildişi Sahili ve Gana) üretimin yaklaşık %60’ını yürüttüğünü belirtti. Bölgede yaşanan böceklenme ve kalite sorunları, fiyatları yeniden yükseltti.

Bu yıl rekolte artışı beklenmesiyle arz baskısının hafiflediğini kaydeden Ergezen, gelecekteki fiyat hareketlerinin daha çok arz yönünde baskılanacağını öne sürdü. Rekoltede artışın gelmesi halinde fiyatların düşüş eğilimini sürdürmesi bekleniyor.

Arz fazlası, üretim toparlanması ve talep düşüşünün birleşiminden kaynaklanıyor – Rabobank Emtia Analisti Oran van Dort, 2025/2026 sezonunda önemli bir arz fazlası öngördüklerini belirtti. Fildişi Sahili ve Gana dışındaki ülkelerden gelen üretimin özellikle Ekvador, Brezilya, Peru, Nijerya ve Kamerun’da güçlü büyüdüğünü söyleyen Dort, bu eğilimin devam etmesini beklediğini söyledi. 2024/2025 döneminde de bu ülkelerde üretimde toparlanma görüldüğünü ifade eden Dort, Avrupa’ya yönelen kalite sorunlarının da fiyatları etkilediğini sözlerine ekledi.

Dort, talepteki bozulmanın beklenenden daha yavaş ilerlediğini fakat 2026’ya kadar bu eğilimin devam etmesini öngördüklerini belirtti. Önümüzdeki dönemde arz fazlası olacağına ilişkin beklentiler doğrultusunda, kakaonun kısa ve orta vadede kademeli olarak aşağı yönlü hareket edeceğini ifade etti. 2023 öncesi seviyelere göre yüksek kalması muhtemel olmakla birlikte, Gana ve Fildişi Sahili’ndeki arz kısıtlarının sürmesi fiyatları 3 bin doların altına düşmeyecek şekilde destekleyebilir.