İstanbul Otelde Tarım İlacı Kullanımı ve Zehirlenme Olayı Üzerine Güncel Değerlendirme

Türkiye’den tatil amacıyla İstanbul’a gelen Çiğdem Böcek ve çocukları Kadir Muhammet ile Masal, mide bulantısı ve kusma şikayetleriyle hastaneye kaldırıldı. Anne ile iki çocuğu hayatını kaybederken, entübe edilen baba Servet Böcek, 17 Kasım’da yaşamını yitirdi. Ön otopsi raporunda, oteldeki ortam nedeniyle kimyasal zehirlenme ihtimalinin öncelikli olarak değerlendirildiği belirtildi. Şüpheli firmanın otelde ilaçlama yaptığı ancak kişi için gerekli eğitim ya da sertifika bulunmadığı ve tarım ilacı kullanımıyla ilgili tespitler paylaşıldı.

“Bazı firmalar hızlı sonuç için tarım zehri kullanıyor” şeklinde ifade eden Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin, oteller, konutlar ve huzurevleri gibi yoğun insan hareketinin olduğu alanlarda düzenli ilaçlamanın yapıldığını, ancak tarım ilacının bu alanlarda kullanılamayacağını belirtti. Sağlık Bakanlığı’nın bu konudaki ruhsatlı ürünlere yönelik zorunlu kullanımı ve yılda yüzlerce kişinin sertifika aldığına vurgu yaptı. Uygulayıcı eğitimi alan kişilerin üç gün süren programı tamamlayarak firmalarda çalışabildiğini aktardı.

“Fosfin kokusuzdur, duvarlardan sızabilir” diyen Çetin, alüminyum fosfitin çözünmesiyle ortaya çıkan fosfin gazının kokusuz olduğuna dikkati çekti. Bu gaz, yalnızca özel fumigasyon eğitimine sahip kişiler tarafından uygulanabilir. Tablet formundaki kimyasalın nemle temasında fosfin gazı yayılır ve bazı durumlarda yalnızca sorumlu bir amirin gözetiminde uygulanması gerekir. Normal koşullarda bu tür zirai ilaçlar, insan yoğunluğunun olmadığı kapalı alanlarda güvenli olarak kullanılabilir; fakat olayda uygulayıcının bilgisizliği felaketle sonuçlandı.

“Tahtakurusu Ankara’da ve otellerde kolay taşınıyor” ifadeleriyle devam eden Prof. Dr. Çetin, tahtakurusu sorununda hijyen ve eğitim eksikliğinin hızla yayılmaya yol açabileceğini belirtti. Oteller ve hastanelerde yüksek insan trafiği nedeniyle dikkatli davranılması gerektiğini söyleyen Çetin, çalışanların düzenli eğitim almasının zorunlu olduğunu vurguladı. Evde tarım zehri kullanılması ise, toplumda sıkça görülen entomofobi nedeniyle “çabuk çözümler” arayışını tetikleyebiliyor ve yanlış uygulamalara yol açabiliyor.

“En büyük hata, ilaçlamadan sonra otelin tahliye edilmemesi” eleştirisi Antalya’daki bir ilaçlama firmasının temsilcisinden geldi. Yetkili, otellerin tümünün güvenli bir şekilde tahliye edilip havalandırma sürecinin uygulanması gerektiğini söyledi. Yasal olarak halk sağlığı kapsamında ruhsatlı ürünlerin ve sertifikalı fumigasyon operatörlerinin kullanılması gerektiğini belirten görüşler, hızlı sonuç amacıyla hatalı uygulamaların riskini ortaya koydu. Tarım zehri söz konusu olduğunda, bu ürünlerin açıkta satılmaması ve denetimlerin artırılması gerektiği üzerinde vurgu yapıldı.

“Alüminyum fosfitin yok olma süresi uzun olabilir” diyen uzmanlar, ürünün hava sıcaklığı ve nemden etkilendiğini, 16 derecenin altındaki koşullarda reaksiyonun durduğunu, sıcaklık yükseldiğinde ise tabletlerin gaz çıkarmaya başladığını kaydetti. Gazın evin herhangi bir noktasından diğer odalara sızabileceği için havalandırmanın kritik öneme sahip olduğuna dikkat çekildi. Yok olma süresinin yaklaşık 32 saat olduğu belirtilerek, gerekli güvenlik önlemleri alınmadığında risklerin artabileceği ifade edildi.

“Belge talep edilmeli” ifadesiyle ilaçlama yapan kişilerden ve şirketlerden belgelerin istenmesinin gerekliliğine değinildi. Ruhsat, hangi alanda yetkili oldukları ve mesul müdür ile ekip sorumlularının kimlik bilgileri gibi detayların kontrol edilmesi önerildi. Ayrıca tarım zehriyle çalışırken kişinin yanında yaka kartının bulunması ve uygulama öncesi keşif yapılmasının önemine işaret edildi.

“Alüminyum fosfitin kokusu hafif sarımsaklı ve ekşi” diyen uzmanlar, bu maddenin satışında reçeteye ve kontrollü dağıtıma ihtiyaç olduğunu vurguladı. Satışın kolay olmaması gerektiğini belirten Çetin, güvensiz etiketlemelerin ve yasa dışı satışların önüne geçilmesi gerektiğini ifade etti. Zehirlenme durumunda en doğru yönlendirme için 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nin aranmasının, hastaneye gitmeden önce bilgi edinmenin en uygun yolu olduğunun altı çizildi.