İşsizlik Sigortası Fonu ve Güncel Durumlar

İşsizlik Sigortası Fonu’nun Kuruluşu ve İşlevi

1999 yılında yürürlüğe giren yasa ile hayata geçirilen İşsizlik Sigortası Fonu, işsiz kalan sigortalıların gelir kaybını telafi etmek amacıyla oluşturulmuştur. Bu fon, ilk ödeme tarihini Haziran 2002 olarak belirlemiş olup, o tarihten itibaren işsizlerin finansal güvence sağlaması adına önemli bir rol üstlenmektedir. Günümüzde, bu fon, çalışanların ve işverenlerin ödemeleriyle sürekli büyüyerek, işsizlik dönemlerinde maddi destek sunmaya devam etmektedir.

2023 Yılı ve Güncel Finansal Durum

Geçtiğimiz yılı 358 milyar 971 milyon Türk Lirası ile kapatan İşsizlik Sigortası Fonu, sigortalıların prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan %2 oranındaki işveren payı, %1 sigortalı kesintisi ve %1 devlet katkısı ile sürekli olarak gelir üretmektedir. Bu yılın ilk dört ayında fon, toplamda 68,5 milyar TL büyüyerek, 427 milyar 483 milyon TL seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde fonun toplam gelirleri 146 milyar 83 milyon TL iken, giderleri ise 77 milyar 572 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

Gelir ve Gider Kalemleri

• Gelirler: En büyük gelir kalemi, toplamda 68 milyar 939 milyon TL ile sigortalı ve işveren primleri olmuştur.
• Giderler: En yüksek gider ise 26 milyar 715 milyon TL ile teşvik ve destek ödemeleri, ardından 24 milyar 715 milyon TL ile işsizlik ödeneği kalemleri şeklinde sıralanmıştır.

En Düşük İşsizlik Ödeneği ve Hesaplama Yöntemi

İşsizlik ödeneği tutarları, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançlarına göre belirlenir. Bu tutar, işten ayrılmadan önceki son 4 ayın kazancının yaklaşık %40’ı olarak hesaplanır. Ancak, ödenek tutarı asgari ücretin %80’ini aşamaz. Ayrıca, bu tutardan binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir. Örneğin, 2025 yılında, 4 ay çalışıp işsiz kalan biri için en düşük ödenek tutarı mevcut asgari ücretle 10.323 TL olarak belirlenmiştir.

Sigortalılık Süresi ve Ödeme Şartları

İşsiz kalanların, bu ödenekten yararlanabilmeleri için belli başlı şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. Buna göre, kişinin kendi isteği veya kusuru dışında işsiz kalması, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içerisinde sigortalı olarak çalışması, ve hizmet akdinin feshi öncesinde son 3 yılda toplam en az 600 gün prim ödemesi gibi kriterleri taşımaları gerekir. Ayrıca, hizmet akdi feshedildikten sonra en geç 30 gün içinde İŞKUR’a şahsen veya elektronik ortamda başvuru yapmak zorunludur.

Ödeme Süreleri ve Miktarları

Sigortalıların, hizmet akdinin feshi sonrası, sigortalılık sürelerine göre farklı sürelerde işsizlik ödeneği alma hakları bulunmaktadır. 600 gün prim ödemiş sigortalılar 180 gün, 900 gün prim ödemiş sigortalılar 240 gün, 1080 gün ve üzeri prim ödemiş sigortalılar ise 300 gün süreyle bu ödenekten faydalanabilirler. Bu düzenleme, farklı çalışma sürelerine göre adil bir destek mekanizması sunmayı amaçlamaktadır.