İliç Çöpler Altın Madeni: Köklü Değişim Zamanında Yaşamlar ve Ekonomi

Madencilik sektörü, bir yandan ülke ekonomisini ileriye taşırken diğer yandan bölgesel kalkınmayı tetikleyen güçlü bir itici güç olarak ortaya çıkıyor. Madenler, bulundukları bölgelerde binlerce kişiye istihdam sağlarken, esnaf ve tedarik zincirindeki pek çok işletmeyi hareketlendiriyor. Özellikle altın madenlerinin, enerjiyle entegre olarak cari açığın azaltılmasına katkıda bulunduğu bir gerçek. Erzincan’ın İliç ilçesi ise bu süreçte öne çıkan örneklerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

2024 Şubat’ında meydana gelen toprak kayması sonucunda Çöpler Altın Madeni’nin faaliyeti durdu ve bu durum, İliç’in ekonomik yaşamını adeta durdurdu. 19 aydır ilçede hayat normale dönmeye çalışırken, gençler ve aileler iş bulma konusunda zorluklar yaşıyor, esnaf ise siftah yapamadan kepenk kapatıyor. Madene bağlı işleri duran bu bölgede nüfusun 2 binlik artışından yaklaşık olarak şimdiye kadar yarı yarıya bir küçülme söz konusu olduğuna dair anlatılar mevcut.

Borçlar Ödenemiyor Madenin kapalı olması, ilçede kurulan pek çok firmanın faaliyetlerini sekteye uğrattı. Yeni evler kurup kredilerle borçlanan halk, maden durunca borç yükünün altına girdi. Ev, araba kredileriyle başlayan borçlar, ailenin günlük yaşamını ve sosyo-ekonomik yapısını olumsuz etkiledi. Bölgede yaşayanlar, madenin yeniden açılmasını ve normal yaşamın dönmesini talep ediyorlar; “Çocuklarımızın geleceği için açılmalı” mesajını vurguluyorlar.

Erzincan Ekonomisi ve İliç Erzincan Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Ahmet Tanoğlu, madenin kapalı kalmasının Erzincan ekonomisi üzerinde de önemli baskılar oluşturduğunu dile getiriyor. İliç’teki altın madeni, şehir genelinde perakende, mobilya ve inşaat gibi pek çok sektörü etkiledi; insanların şehir merkezine yerleşmesiyle daire satışları hareketlenmişken, maden kapandığında bu ticari canlılık da sönmüş durumda. Erzincan Ticaret Borsası Başkanı Nadir Akar da yaklaşık 3.500 kişinin madenle bağlantılı olarak çalıştığını ve kapanmanın ticarette yüzde 60 ila 70 oranında durgunluğa yol açtığını belirtiyor.

Günlük Hayatta Göç ve İstihdam 2024 yerel seçimlerinde İliç Belediye Başkanı seçilen Mehmet Elçi, madenin kapanmasının halkın geleceğini ve çocukların yarınını kapattığını ifade ediyor. Günde en az 50 kişi belediyeye iş için geliyor ve belediyenin mevcut kapasitesi ile karşılanması güç olan talepler karşısında devletin daha duyarlı olması talebini dile getiriyor. 19 aydır maden faaliyetleri durunca, ilçede göçün artması ve gençlerin iş bulamaması dikkat çekiyor. Evler ve daireler için alınan krediler, ailenin mali yükünü daha da ağırlaştırıyor.

Çevre ve Denetimler Madene yakın yerleşim birimlerinde çevre konusundaki iddialar gündeme gelse de, ilgili devlet kurumlarının toprak ve su numunelerinde kirlilik tespit edilmediği açıklandı. Çöpler ve Sabırlı mahallelerinin muhtarları, çevresel etkilerin olmadığını, madenin açılması halinde de bölgede barış ve istikrarın sağlanacağını savunuyorlar. Yerel halk, madenin yeniden faaliyete geçmesini, yerel ekonominin canlanmasını ve göçlerin durdurulmasını istiyor.

Çalışanların ve Esnafın Sesi Madenin kapalı kalmasıyla birlikte eski çalışanlar ve esnaflar, iş bulma sıkıntısı yaşıyor; bazıları tamamen işsiz kalırken bazıları geçici işlerle hayatta kalmaya çalışıyor. Sendikaların temsilcileri ve çalışanlar, madenin yeniden açılması halinde eski işine dönmeyi ve bölgenin ekonomik yaşamını canlandırmayı umuyor. Çöpler Madeni’nin yeniden faaliyete geçmesi, Erzincan ve çevresindeki pek çok sektöre canlılık katma potansiyeli taşıyor.