Gemli Tabya: Kars’ın Tarihi Mirasında Restore ve Turizme Kazandırma Çağrısı

Gözler önünde yok olan Gemli Tabya, bundan iki asır önce Osmanlı döneminde kadın hapishanesi olarak kullanılmış bir yapıdır. Yaklaşık 200 yıllık geçmişine rağmen restore edilmesi için defalarca proje üretilmiş olsa da uygulanamayan girişimler; tabyanın gün geçtikçe daha çok zarar görmesine yol açtı.

1854 yılında Kerim Paşa tarafından yaptırılan bu yapı, 1855 Osmanlı-Rus Savaşı ve daha sonraki çatışmalar boyunca görevini sürdürmüş; bugün ise tarihi dokusu ve mimarisiyle kente dair önemli bir iz bırakıyor. Kars Kültür ve Turizm Uzmanı Mehmet Duman, Gemli Tabya’nın turizme kazandırılmasının kentin ekonomisine anlamlı katkılar sağlayacağını vurguluyor.

Harp Müzesi ve Peynir Müzesi olarak restor edilmiş eserler diyen Duman, şehirde 49 tabya bulunduğunu ve bunlardan bazılarını kültürel kurumlara dönüştürdüklerini hatırlatıyor. Gemli Tabya ise bulunduğu konum ve tarihi dokusu sayesinde ziyaretçilere unutulmaz bir deneyim sunma potansiyeline sahip. Ayrıca Baltık mimarisi etkilerini de taşıyan bu yapı için mimarlık üzerinden yapılacak farklı projeler gündemde olabilir ve turizme entegre edilebilir.

“TARİHİN GÖZ KAMAŞTIRAN MİRASI” başlığıyla özetlenen bu miras, yüzyıllar boyunca savunma amacıyla inşa edilmiş olsa da günümüzde mühendislik ve mimari açıdan dönemin özgün anlayışını gözler önüne serdi. Duvarları zamanla yıkılan ve içi harabeye dönmüş olan tabya için acil bir restorasyon gerekliliği artık su yüzüne çıkmıştır.

Turizm için yeni bir fırsat doğuyor: Kars, kış turizmi ve zengin tarihi dokusuyla öne çıkan bir kent olarak bilinir. Çıldır Gölü, Ani Ören Yeri ve Sarıkamış gibi destinasyonların yanı sıra Gemli Tabya’nın turizme kazandırılması ziyaretçi sayısını ve çeşitliliğini artırabilir. Restorasyonun ardından bir müze ya da kültürel sergi alanı olarak kullanılması ve çevresine seyir terasları ile yürüyüş yolları eklenmesi, bölgeye yeni bir değer katacaktır. Tabyanın at nalı biçimini oluşturan kendine özgü formu ise ziyaretçilerin büyük ilgisini çekebilir. Yetkililerin hızlı adımlarla harekete geçmesi ve tabyayı kentle bütünleştirmek adına uygun bir altyapı geliştirmesi beklenmektedir.