Fener Rum Lisesi’nin 144 Yıllık Serüveni ve Deprem Güçlendirme Zorluğu

İstanbul’un fethinin ardından yeniden İstanbul’a çağrılan Bizanslı yöneticiler ve tüccarlar, 1454 yılında Fatih Sultan Mehmed Han’ın fermanıyla şehre dönüştü. Bu belge, Ortodoks topluluğunun haklarını kayda geçirdi ve Fener Rum Lisesi’nin temellerinin atılmasına zemin hazırladı. Zamanla Fener Rum Lisesi, Fatih’in fermanı doğrultusunda kuruldu ve Osmanlı döneminde pek çok yöneticinin, baş tercümanın, din görevlisinin ve patriğin yetişmesine vesile oldu. Fatih ile Gennadios arasındaki anlaşmanın ardından okul, Fener sınırlarında yeniden inşa edildi ve özellikle eğitim merkezi haline geldi.

1861’e doğru okul klasik eğitim veren bir liseye dönüştü. Bugünkü bina ise mimar Dimadis tarafından 1881 yılında Fener sırtlarında yükseltilen bir tepeye konumlandırıldı. Ancak 571 yıllık geçmişe sahip olan Özel Fener Rum Okulu için Milli Eğitim Bakanlığı, binanın dayanıklılığını artırmak amacıyla resmi bir yazı göndererek okulun 90 gün içinde boşaltılmasını bildirdi. Deprem riski ve yüksek onarım maliyetleri nedeniyle okul, mevcut binasını terk etmek zorunda kaldı; masrafların 10 milyon euronun üzerinde olduğu belirtiliyor.

Okul yönetimi, öğrencilerin eğitimine kesintisiz devam edebilmek için yeni bir bina arayışına girdi. Yakalanan olası deprem tehlikesi nedeniyle 144 yıllık yapı havadan görüntülerle incelendi. Okul müdürü, restorasyon masraflarını karşılayamayacaklarını vurguladı. Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay’a göre, okulun tarihi İstanbul’un ilk dönemlerine, yaklaşık 4. yüzyıla kadar uzanıyor ve Patrik’a bağlı bir kurum olarak inşa edildi. Fatih’in İstanbul’u fethetmesiyle Rum topluluğu dünyanın farklı bölgelerine dağıldı; bu durum Fatih’i memnun etmemiş ve Rumları İstanbul’a geri çağırdığı vaatlerle okula yeniden can verilmiştir.

1454 yılında o dönemin patriği Gennadios ile Fatih arasında kurulan anlaşma, okulun yeniden kurulması için bir dönüm noktası oldu. Zamanla okul, 1860’larda resmi bir lise olarak yeniden tanımlandı; önceleri dini eğitimler ağırlıktaydı. 1880 yılında okulun yeniden inşasına başlandı ve 1882’de inşaat tamamlandı. 150 yıldır ayakta olan okul, bakanlıktan gelen deprem riski bildirimiyle karşı karşıya kaldı ve 90 gün içerisinde boşaltılması talep edildi. Restorasyon için gerekli bütçe 10 milyon euronun üzerinde olarak açıklandı. Şu anda 30 öğrenciyle faaliyet gösteren okulun bir kurum tarafından restore edilmesi gerekiyor. 150 yıllık geçmişe sahip olan bu yapı, İstanbul’un simgelerinden biri olarak görülüyor. 1 milyonu aşkın Marsilya tuğlası kullanıldığı ve dört katlı, 3 bin metrekarelik bir kullanım alanına sahip olduğu belirtiliyor. Zaman içinde yıpranan bazı bölümlerinin geniş kapsamlı restorasyonla eski görkemine kavuşması hedefleniyor.

Gelişmelerin odak noktası olarak, deprem dayanıklılığını sağlamak ve eğitimin aksamadan sürmesini temin etmek için uygun çözümlerin bulunması ön planda. Okulun yeniden hayata dönmesi, hem tarihsel miras hem de güncel eğitim ihtiyacı açısından büyük önem taşıyor.