Faizsiz Finansman Sistemi: Katılım Modelleri ve Kapsamlı İnceleme

Geçtiğimiz hafta duyurusu yapılan Faizsiz Finansman Sistemi kapsamında Emlak Katılım Tasarruf Finansman’ın Türkiye’nin 81 ilinde ev, iş yeri ve araç alımına yönelik imkanlar sunduğu açıklandı. Kamu bankasının bu programa dahil olmasıyla, vatandaşlar bütçelerine uygun ödeme planlarıyla faizsiz finansmana erişebileceklerini belirtmiş durumda.

Sistemle ilgili merak edilen sorular arasında başvuruların nasıl yapılacağı, yaş veya gelir sınırının olup olmadığı ve katılım bedellerinin nasıl belirlendiği yer alıyor. Ayrıca ödeme planından çıkmak veya geri ödeme güvenliği konuları da tartışılıyor.

KREDİ NOTU, GELİR BELGESİ, KEFALET ARANIYOR MU? Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, sistemin temel avantajını şu sözlerle özetliyor: Gelire dair bir sınır aranmmıyor; 18 yaş üstü Türk vatandaşı olan herkes bu modele dahil olabiliyor ve başlangıçta kredi notu, gelir belgesi ya da kefalet şartı istenmiyor.

SAHİPLİK ŞARTI YOK Bu modelin öne çıkan bir diğer özelliği ise bir ev veya araziye sahip olma zorunluluğunun olmaması. Konut kredilerinde sıkça görülen sahiplik kısıtlamaları burada geçerli değil; bir evin mevcut olması veya ileride edinilmesi konusunda esneklik sağlanıyor.

KATILIM BEDELİ NASIL BELİRLENİYOR? Sisteme dahil olmak için kurucuların belirlediği bir organizasyon bedeli uygulanıyor. Bu bedel, seçilen modele göre değişir: Çekilişli modelde tutarın yaklaşık %8.5’i, müşteri bazlı tasarruf modelinde ise yaklaşık %7’si olarak hesaplanır. Örneğin 1 milyon TL’lik bir finansmanda, katılım bedeli müşteri bazlı modelde yaklaşık 70.000 TL, çekilişli modelde ise yaklaşık 85.000 TL olarak gerçekleşir.

İLK MODELDE BAŞLANGIÇTA BELİRLİ KAYNAK Müşteri bazlı tasarruf finansmanında, tüketici kendi ödeme gücüne göre aylık taksitleri ve varsa peşinatı belirler; finansmanın hangi tarihte verileceği süreç başında netleşir. Böylece ev veya iş yeri alımı için hangi zamanın uygun olduğu baştan planlanabilir.

ALTINCI AYA KADAR ANLATIM Örneğin 1 milyon TL finansman için, %7’lik katılım bedeli ödendikten sonra 12 ay boyunca aylık yaklaşık 88,333 TL ödeme yapılır ve beşinci ayın sonunda 1 milyon TL’lik finansmana erişim hakkı kazanılır. Buradaki 40% ödeme şartı ve sürenin belirli kısımları, projenin ilerleyişini etkileyen unsurlardır.

ÇEKİLİŞLİ MODEL NASIL ÇALIŞIR? Çekilişli modelde bir havuz oluşturulur; katılımcılar kendi belirlediği taksitler ve peşinatla bu havuza katkıda bulunur. Noter huzurunda belirli bir ay sonra yapılan çekilişle, kuraya çıkan kişiler öncelikli olarak finansmana erişebilirler. Kura sonuçları her ay değişebilir ve kalan üyeler, vadelerine göre gruplandırılır. Bu modelde organizasyon bedeli yaklaşık %8.5 olarak uygulanır.

KREDİ SKORU NE ZAMAN ETKİLİ OLUR? Düşük meblağlı işlemlerde kredi skoru göz ardı edilebiliyor; ancak yüksek meblağ taleplerinde kredi skoru dikkate alınır. Finansman teminat ve ipotekle güvence altına alınır ve süreç BDDK denetimi altında yürütülür.

DİKKAT ÇEKEN NOKTA Katılım bedellerinin nispeten yüksek olması dikkat çekiyor. Ayrıca çekilişli modelde çekiliş çıkmaması durumunda yatırım geri ödenir; ancak organizasyon bedeli ve yatırılan parasal kaynaklar dışında ek gelir elde edilmez. Bu yön, sistemin sürdürülebilirliğini etkileyen bir diğer gerçektir. Kuranın ne zaman çıkacağı ve ev fiyatlarının zaman içindeki değişimi de ödeme planlarını ve erişimi önemli ölçüde etkiler.