Çölyak Hastalığında Glutenin Rolü ve Beslenme Yönetimi

Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda doğal olarak bulunan bir proteindir. Birçok kişi için zararsız olan gluten, çölyak hastaları için bağışıklık sistemiyle ilişkili sorunlara yol açabilir. Çölyak hastalığında bağışıklık sistemi gluteni yabancı bir madde olarak algılar ve ince bağırsakta hasara neden olur; bu da besinlerin emilimini bozarak zamanla çeşitli sağlık sorunlarına kapı aralar.

KARIN AĞRISI, İSHAL, KUSMA, KARIN ŞİŞLİĞİ – Dyt. Arslansoyu, çölyakla yaşayanların çoğunun sevdiği yiyeceklerden uzak kalmak zorunda kaldığını belirtiyor. Hastalığın en yaygın belirtileri arasında karın ağrısı, ishal, kusma, karın şişliği, iştahsızlık ve yorgunluk gibi belirtiler yer almaktadır. Teşhisin ise uzman hekimler tarafından yapılan kan testleri ve biyopsi ile konulabileceği ifade ediliyor.

TEDAVİSİ ÖMÜR BOYU GLUTENSİZ DİYET – Günümüzde çölyak hastalığının tek tedavisi gluten içermeyen bir diyettir. Glutensiz diyetle hastaların durumu düzelebilir, ancak tedavi ömür boyu sürer. Bu nedenle aşağıdaki kapsayıcı beslenme yaklaşımı, hastaların yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynar.

Çölyak hastaları buğday, arpa, çavdar gibi tahıllardan yapılan ürünlerden ve fırın mamullerinden kaçınmalıdır. Ancak güvenli olarak tüketilebilecek besinler arasında et, süt, sebze, meyve, kuru baklagiller, mısır, patates, pirinç, soya fasulyesi ve kinoa bulunmaktadır. Ayrıca kara buğday gibi bazı alternatifler de uygun miktarlarda tercih edilebilir. Yulaf tüketimi bazı hastalar için uygun olsa da, etiket üzerindeki “glutensiz” ibaresi ve çapraz bulaş riskinin kontrol edilmesi gerekir; saf yulaf ve çapraz bulaşsız ürünler tercih edilmelidir.

ÇAPRAZ BULAŞ VE ÜRÜN SEÇİMİ – Paketli ürünlerde çapraz bulaş riski önemli bir konudur. Özellikle toplu beslenme alanlarında mutfak teçhizatlarının ve yüzeylerin uygun şekilde temizlenmesi gerekir. Gluten içeren ürünlerin yanı sıra bazı ilaçlar, besin destekleri, kozmetik ürünler, diş macunları, ruj ve gargara gibi ürünlerde de gluten bulunabilir. Bu nedenle tüm satın almalar sırasında etiketleri dikkatlice okumak hayati önem taşır.

ÇÖLYAK HASTALARI İÇİN BESLENME PROGRAMI (Örnek bir günlük plan):

• Kahvaltı: Açık çay, mısır ekmeği, beyaz peynir, haşlanmış yumurta, zeytin, mevsim sebzeleri
• Kuşluk: Mevsim meyvesi ve çiğ kuruyemiş
• Öğle: Havuçlu kuru fasulye, şehriyesiz pirinç pilavı, yoğurt, mevsim salata
• İkindi: Süt ve leblebi
• Akşam: Izgara balık, kara buğday, haşlanmış mevsim sebzesi, mevsim salata