Çocuk Suçları ve Ceza Düzenlemesinde Yeni Taslak: Yetkililerin Yaklaşımlarını Gözden Geçirmek

Son dönemde çocuk failli suçlarla mücadelede düzenleme taslağı üzerinden çeşitli değişiklikler gündemde. Taslak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunulmadan önce bazı önemli adımları içeren tasarı olarak kayda geçmiş durumda. Bu nedenle cezaların ve incelenme süreçlerinin nasıl etkileyebileceğine dair özet bir bakış aşağıda yer alıyor.

Yaş sınırlarına bağlı cezai yaptırımlar konusunda, 15-18 yaş arasındaki çocuklar tarafından işlenen kasten öldürme suçlarında üst sınırların yeniden belirleneceği belirtiliyor. Buna göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren durumlarda üst sınır 24 yıldan 27 yıla, müebbet hapis gerektiren hallerde ise 15 yıldan 18 yıla yükseltilecek. Ayrıca 16 yaşını doldurmamış çocukların kusurluluğunun ağırlığına bakılarak ceza indiriminin uygulanmaması kararlaştırılabiliyor.

Sosyal inceleme şartı bağlamında ise 15 yaşını doldurmamış çocuklar hakkında sosyal inceleme yaptırılmadan hazırlanan iddianamelerin gerekçesi açıkça belirtilmedikçe Cumhuriyet Başsavcılığı’na iade edilmesi öngörülüyor.

Kamu görevlilerine yönelik sorumluluk ve cezalar kapsamında, tedbirlerin koordinasyonu veya uygulanmasında ihmal veya gecikme gösteren kamu görevlileri iki yıla kadar hapisle cezalandırılıyor. Aynı zamanda anne ve baba için tedbir kararlarına uygun hareket etmeme halinde 3-10 gün disiplin hapsi öngörülebilir.

Gerekçeden çıkarımlar bölümünde, son dönemde çocuk faillerin çoğu kez diğer çocuklara karşı şiddet içeren eylemlere karıştığı ve bazı durumlarda ölümle sonuçlandığı ifade ediliyor. Bu durumun, çocukların yetişkinlere göre daha az ceza almalarıyla ilişkili olabileceği vurgulanıyor.

Ailelere yönelik cezalar ise çocuklara karşı işlenen suçlarda artış gösterecek şekilde güncellenecek. Aynı evde yaşayan kişilerden birine karşı kötü muamelenin yaptırımları güçlendirilirken, disiplin yetkisini kötüye kullananlar ile bakım veya destek yükümlüğünü yerine getirmeyenler için hapis süreleri artırılıyor.

Ek olarak, hamileliğini bildiği eşini veya birlikte yaşadığı evli olmayan kadını terk edenler için ceza aralığı daha genişletiliyor. Ayrıca velayet hakkı kaldırılmış olsa bile, alkol, uyuşturucu kullanımı veya onur kırıcı davranışlar sonucunda çocukların güvenliğini tehlikeye sokan ebeveynlere uygulanacak yaptırımlar da artırılıyor.

Paketten çıkarılan hükümlerin eklenmesi ile geçmiş yasama döneminde kalan bazı düzenlemelerin çocuk hükümlülerle ilgili kısımları da taslağa eklenmiş durumda. Bu kapsamda çocuk hükümlülerin cezalarının infazında çocuk kapalı cezaevlerinde başlanması öngörülüyor.

İsveç’teki yeni düzenleme ise ciddi suçlarda yaş sınırını 15’ten 13’e düşürme hedefini içeriyor. Bu değişiklik beş yıl süreyle yürürlükte olacak. Çocuk hakları örgütleri bu adımın olası risklerini dile getiriyor; polis yetkilileri ise küçüklere yönelik cezalandırılmaların artması halinde örgütlerin daha küçük yaşlı çocukları kullanma riskinin artabileceğini belirtiyorlar.