Birlikte/Yapıtlar: Suzanne Lacy ve Kadın İmzası Altında Toplumsal Anlatılar

Amerikalı sanatçı ve eğitimci Suzanne Lacy, Türkiye’de ilk kişisel sergisiyle izleyiciyle buluşuyor. Birlikte/Togæther adıyla açılan sergi, Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nde ziyaretçilerle buluşuyor. Feminist sanatın ve katılımcı performansın öncülerinden kabul edilen Lacy’nin bu kapsamlı sergisi, dayanışmayı ve ortak öğrenmeyi çağırıştırıyor. Belgesel yönü öne çıksa da işleri yalnızca belgelemekle sınırlı kalmıyor; gönüllüleri canlı tablolara dönüştürerek katılımcı bir deneyim sunuyor.

Serginin videolarında yer alan çalışmalar, çoğu kez dünyanın farklı köşelerinden kadınlar ve gençler gibi toplumsal kesimleri bir araya getiriyor. “Birlikte” kavramı etrafında, kimlik, mücadele ve toplumsal roller gibi konular konuşularak ortak bir alanda buluşuluyor. İzleyiciler de bazı projelerde sürecin ortağı konumuna geçerek eserin dinamik bir parçası haline geliyor.

Kendi Elinle başlıklı öne çıkan iş, serginin odak noktalarından biri olarak öne çıkıyor. 2011-2012 yıllarında Ekvador’daki Kadınlardan Mektuplar projesiyle başlayan ilham, Kito Belediyesi ile hayata geçen bir çıkış noktasıdır. 10 binden fazla Ekvadorlu kadından toplanan binlerce mektup, şehirdeki boğa güreşi arenası Plaza de Toros Belmonte’de okunmuş ve bu performans yarım saatlik videoda hayat bulmuştur. Bu süreçte kadına yönelik şiddetin faillerin diliyle ifade edilmesi güçlü bir anlatı sunar; ancak Lacy’nin amacı sorunu kişilere bağlamak yerine sorun üretim biçimini eleştirmektir.

1985-1987 arasındaki Minnesota’daki bir AVM’de gerçekleşen Kristal Örtü performansı da sergide ilk kez SSM izleyicisiyle buluşuyor. 1987’de Anneler Günü’nde 430 gönüllü kadının katılımıyla gerçekleştirilen bu çalışmada, kadınların yaşamları ve karşılaştıkları zorluklar temel motif olarak işleniyor. Yaşlanma ve temsiller konularına dokunan eser, medyada kadınların nasıl temsil edildiğini ve bu temsillerin toplumsal hayal gücündeki yerini sorguluyor. Güncel sergide Kristal Örtü, Türkiye’deki ziyaretçilere özel üretilmiş geleneksel motiflerle bir kilim olarak yeniden yorumlanarak sergileniyor.

İnsanlar fikirleriyle buluşuyor bölümünde Lacy, basın toplantısında sanatçı olarak topluma bakışını şu sözlerle özetliyor: “İnsan olmak, toplumsal bir varlık olmak ve vatandaşlık ne anlama geliyor sorularını temel alıyorum. Diyaloğa verdiğim önem, beni birçok sanatçıdan ayırıyor. Ben topluluğa tek başına bir fikirle gelmiyorum; insanlar ortak düşüncelerle bir araya geliyor.” Bu söylem, serginin merkezindeki etik ve paylaşım odaklı yaklaşımın dairesel doğasını vurguluyor.