Bakan Kurum yol haritasını açıkladı: Tek kullanımlık ürünlerin kullanımı yasaklanıyor

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, odak noktasını tek kullanımlık plastikler ve deniz çöplerine taşıyan kapsamlı bir yol haritasını hayata geçiriyor. UNEP’nin Cenevre toplantısında açıklanan ve Türkiye’nin İklim Kanunu ile uyumlu olan bu yol haritası, döngüsel ekonomiye geçişi hedefleyen adımları içeriyor. Yol haritası, literatür taramaları, kamu-özel sektör işbirlikleri, kurumsal anketler ve TÜİK tarafından yapılan kamuoyu çalışmalarıyla şekillendirilmiş olup, 44 eylemi ve 22 kamu kurumunu kapsayan bir çerçeve sunuyor.

Kısa vadede, 2025-2027 dönemini kapsayan uygulamalarla, Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacak; tek kullanımlık plastikler için mevzuat geliştirilecek ve tüketimin azaltılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek. Ücrete Dayalı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları belirlenecek; geri dönüştürülmüş hammaddenin içecek kapları ve şişeler için özel tasarımlara yönlendirilmesi hedeflenecek. Ayrıca otel, restoran ve kafe gibi sektörde sürdürülebilir, yeniden kullanılabilir/doldurulabilir çözümler yaygınlaştırılacak. Kamu bilincini artırmaya yönelik farkındalık çalışmaları, tüm toplumsal kesimlere ulaşacak iletişim kampanyalarıyla desteklenecek.

Orta vadede, 2028-2032 yıllarını kapsayan süreçte Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği AB düzenlemelerine uyumlu olarak revize edilecek. PET şişelerin ayrı toplanma oranı önce %77’ye, ardından %90’a çıkarılacak ve içecek kapları ile bazı ürünler için etiketleme zorunluluğu getirilecek. Mikroplastik izleme ve denizler için izleme programı kurulacak; kara ve deniz kaynaklı mikroplastiklerin tespit edilmesi ve bölgesel haritalandırılması sağlanacak. Kamu kurumları, akademi, özel sektör ve STK’larda mikroplastiklerle mücadelede kurumsal kapasite güçlendirilecek.

Uzun vadede, 2033 ve sonrasını kapsayan dönemde yeşil alternatiflere odaklanılacak. Yeniden kullanım ve doldurma modelleri yaygınlaştırılarak biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik testleri uluslararası standartlara uygun hale getirilecek. Mikroplastik kısıtlamaları, Yeşil Kamu Alımları kapsamında satın almalara entegre edilecek; mikroboncuk içeren ürünlerin yasaklanması için yasal çalışmalara gidilecek. Ayrıca mikroplastiklerin izlenmesi için Su Kirliliği Kontrolü ve Kentsel Atıksu Arıtımı mevzuatları güncellenerek arıtma çamurlarında izlenebilirlik sağlanacak.

Yol haritası, tek kullanımlık plastiklerin çevreye olan etkisini azaltmayı ve sürdürülebilir üretim-yaşam döngüsünü desteklemeyi amaçlıyor. Bu çerçevede sektöre yönelik kısıtlamalar, geri dönüşüm odaklı tasarımlar ve farkındalık çalışmaları bir araya getiriliyor.