Bağdat-Erbil Anlaşmasının Yolu: İhracat Yeniden Başlıyor ve Bölgesel Finansal İstikrar Çıkış Noktası

Uzun süren müzakerelerin ardından Bağdat ile Erbil arasında mutabakat sağlandı ve 27 Eylül 2025 tarihinde yürürlüğe giren bu anlaşma ilk aşamada günlük olarak 190 bin varil bölgesel petrolün Ceyhan Limanı’na ihraç edilmesini öngörüyor; bunun 50 bin varili ise IKBY’nin iç ihtiyaçları için ayrılıyor. Uluslararası enerji uzmanları ve analistler, bu adımın bölgenin ekonomik yapısını yeniden şekillendireceğini ve diplomatik ilişkileri yeniden düzenlemesini bekliyor.

Gelecek yıl Irak meclisinde bütçe yasasının yeniden ele alınması sürecinde bu anlaşmanın etkili olması öngörülüyor. Ayrıca Avrupa’nın enerji güvenliğine katkı sağlayacağı ve Türkiye’nin enerji köprüsü rolünün güçleneceği yönünde değerlendirmeler yapılıyor. Yaklaşık yirmi yıllık sorun çözüldü diye konuşan enerji uzmanı Dr. Rebin Samed, önceki dönemde yaşanan tartışmaların merkezi hükümetlerle yürütülen müzakerelerde sonuç alınamamasıyla ilişkili olduğunu belirtti. Samed, 2014 Şubat’a kadar bölgenin Dünya pazarlarına petrolü Türkiye’nin desteğiyle ulaştırabildiğini, ardından patlak veren anlaşmazlıkların zamanla yeniden gündeme geldiğini ifade etti.

IKBY ile Bağdat arasındaki ilişkinin inişli çıkışlı bir seyir izlediğini belirten Samed, merkezi hükümetin karar alma süreçlerinde daha baskın olmaya çalışmasının anayasaya aykırı olduğunu, Irak’ın federal bir devlet yapısına sahip olduğundan yetkilerin yeniden dağıtılması gerekliliğini vurguladı. Irak’ın petrol ve gaz yasalarının 65 yıl öncesine dayanan eski mevzuatlarda kaldığını dile getirdi.

Kerkük petrolü ile hedef günlük yaklaşık bir milyon varil ihracatİlk olarak ABD’nin Rus petrolüne olan talebi azaltması için baskı yaptığı belirtiliyor. Türkiye günlük yaklaşık 980 bin varil tüketim talebinin yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan, yüzde 40’ını Azerbaycan ve Katar’dan karşılıyor. ABD’nin bu tabloya karşı Türk petrol piyasasını Rus olmayan kaynaklara yönlendirmeye teşvik ettiği ifade ediliyor. Şu an dünya pazarlarına günlük petrol ihraç edilmeye başlandığı ve birkaç ay içinde Kerkük petrolünün de aynı boru hattı üzerinden pazarlara ulaşacağı öngörülüyor. Bu süreç, Irak ile Türkiye’nin hedefinin günlük yaklaşık bir milyon varil petrolü dünya pazarlarına ulaştırması yönünde ilerliyor.

Samed, bu durumda bir varil petrolün değeri 65 dolar olduğunda yıllık yaklaşık beş milyar doların federal hazineye gireceğini belirtti ve Paris Mahkemesi kararları nedeniyle her ay mali sorunların yaşandığını da vurguladı.

İhracatın başlaması Irak’ın Türkiye ile anlaşmalarını yeniden canlandırması için önemliEnerji uzmanı Şehriyar Şeyhler ise Erbil ile Bağdat arasındaki uzun uğraşların ardından özellikle ABD ile Türkiye’nin baskıları sayesinde belli bir açılımın sağlandığını ifade etti. Anlaşmanın IKBY petrolünün boru hattı aracılığıyla dünya pazarlarına ulaşmasını mümkün kıldığını belirtti ve sürecin olumlu ilerlediğini, bu yolun bölge için kritik olduğuna dikkat çekti.

Petrol ihracatının Avrupa için enerji güvenliği açısından özel öneme sahip olduğu Şeyhler, anlaşmanın Avrupa ve ABD tarafından desteklendiğini, Rusya petrolüne alternatif oluşturabileceğini ve Avrupa’nın enerji güvenliğini güçlendirebileceğini kaydetti. Türkiye’nin enerji köprüsü rolünün daha belirginleşeceğini dile getirdi. IKBY’nin petrol gelirlerinin doğrudan bölge hesabına akmadığını, gelirlerin SOMO ve federal hükümetin denetiminde harcandığını aktaran Şeyhler, 2025 bütçesine göre Bölgesel Yönetim’in payının 14 milyar dolar olarak öngörüldüğünü belirtti. Bu durum, yatırım bütçeleri ve bölgenin gelişmesi açısından istikrar sağlayabilir. Ayrıca, ihracatın yeniden başlamasıyla firmaların haklarını güvence altına almak için kısa vadeli bir mekanizma kuruldu ve bu süreç üç aylık geçici bir çerçeve olarak değerlendiriliyor. IKBY günlük 280 bin varil üretim yaparken 50 bin varili iç tüketime ayrılıyor, 230 bin varil SOMO’ya teslim ediliyor; ancak bölgede insansız hava aracı saldırılarının etkisiyle bu yıl üretim düşüş gösterdi ve şu an SOMO üzerinden 190 bin varil günlük olarak ihraç edilmektedir.