Atatürk Üniversitesi’nde Tabyaların Kültürel Miras Olarak Önemi ve UNESCO Süreci

Atatürk Üniversitesi Doğu Anadolu Kentsel Projeler Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin Düzenlediği Çalıştay

Atatürk Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Doğu Anadolu Kentsel Projeler Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından organize edilen, “Tabyaların Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Olarak Önemi” başlıklı çalıştay, bölgenin tarihi ve kültürel zenginliklerine yeni bir bakış açısı kazandırmayı amaçladı. Bu önemli etkinliğe katılan UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nun Somut Kültürel Miras Komitesi Üyesi Prof. Dr. Özlem Karakul, tabyaların korunması ve UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınma potansiyeli konularında kapsamlı bilgiler paylaştı.

Sivişli Tabyası’nda Detaylı Çalışmalar ve Koruma Çabaları

Selçuk Üniversitesi’nde tam zamanlı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Atatürk Üniversitesi’nde ise yarı zamanlı öğretim üyeliği yapan Prof. Dr. Özlem Karakul, geçtiğimiz dönemlerde Atatürk Üniversitesi’nde Doç. Dr. Emriye Kazaz ile birlikte yürüttükleri “Rölöve ve Restorasyon Stüdyosu” dersi kapsamında, öğrencilerle birlikte Sivişli Tabyası’nda kapsamlı belgeleme ve koruma çalışmaları gerçekleştirdiklerini belirtti. Bu çalışmalar sırasında tabyanın özgün mimari özellikleri detaylı şekilde kaydedildi ve restorasyon çalışmalarına yönelik öneriler geliştirildi. Ayrıca, tabyanın hem somut hem de somut olmayan kültürel miras değerleri üzerinde de derinlemesine araştırmalar yapıldı.

UNESCO Dünya Miras Listesi’ne Yönelik Uzun Soluklu Süreç

Prof. Dr. Özlem Karakul, yaptığı açıklamada, detaylı inceleme ve araştırmalar sonucunda bölgedeki tabyaların UNESCO Dünya Miras Listesi’ne aday gösterilme potansiyeline sahip olduğunu vurguladı. Bu kapsamda, “adaylık dosyası” hazırlık çalışmalarının başladığını belirterek, şu ifadeleri kullandı: “Bu süreç, kapsamlı ve uzun soluklu bir hazırlık gerektiriyor. İlk adım olarak, tabyaların detaylı belgelenmesi, özgünlüklerinin tespit edilmesi ve korunmasına yönelik çalışmaların hayata geçirilmesi gerekiyor. Bu çalışmaların, yerel yönetimler ve üniversitelerin iş birliğiyle yürütülmesi, adaylık sürecinin başarıyla tamamlanmasında büyük önem taşıyor.”

Prof. Dr. Karakul ayrıca, adaylık ve geçici listeye alınmanın, bölgedeki tarihi yapıların ve kültürel mirasın korunması açısından önemli bir aşama olduğunu vurgulayarak, “Dünyanın ortak mirası olmaya aday bu değerlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için çok sayıda çalışmanın yapılması gerekiyor” dedi. Ayrıca, bölgedeki tabyaların özgünlük ve bütünlüğünün korunması, evrensel değerlerinin ortaya konması ve bu değerlerin sürdürülebilir yönetimi için alan yönetimi ve koruma planlarının hazırlanması gerektiğine işaret etti.

Erzurum’un Kültürel Zenginlikleri ve Listelerde Temsili

Erzurum’un, somut ve somut olmayan kültürel miras listelerinde yer alması gereken birçok önemli değeri barındırdığını belirten Prof. Dr. Özlem Karakul, şunları ekledi: “Kentteki geleneksel yaşam biçimleri, el sanatları, mutfak kültürü, sözlü anlatımlar ve ritüeller gibi unsurların belgelenmesi ve korunması büyük önem taşıyor. Özellikle yerel mimarideki özgün niteliklerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması adına çalışmalar arttırılmalı.” Ayrıca, Erzurum’un somut olmayan kültürel miras listesine de öncelikli olarak temsil edilmesi gerektiğine vurgu yaptı. Bunlar arasında, geleneksel mutfak alışkanlıkları, el sanatları, halk hikayeleri, ritüel ve festivaller, sözlü gelenekler ve doğa ile uyumlu evren anlayışlarının yer aldığını belirtti.

Tabyaların Gezilişi ve Alan Çalışmaları

UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nun Somut Kültürel Miras Komitesi Üyesi Prof. Dr. Özlem Karakul ve beraberindeki akademisyenler, çalıştay kapsamında öncelikle Erzurum’un Aziziye ilçesindeki tarihi tabyaları ziyaret etti. Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Nenehatun Tarihi Milli Parkı Alan Kılavuzluğu’nda gerçekleştirilen gezide, bölgenin tarihine ilişkin detaylı bilgi alan akademisyenler, bol bol fotoğraf ve belge topladılar. Bu ziyaretler, bölgenin tarihi ve kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşıyor. (DHA)”