AT802 Yangın Uçağı Kazaları ve Eğitim-Safhası: Havalimanı İçinde Yaşanan Bir Dizi Olayın Analizi

Çanakkale’den kalkış yapan iki AT802 yangın söndürme uçağı, Zagreb’e planlanan bakımları için yola çıktı. Geceyi Rijeka Havalimanı’nda geçirdiler ve akşam olduğunda Zagreb’e yönelmeye karar verildi; ancak yoğun sis nedeniyle hedefe ilerleyemeden geri Rijeka’ya dönüldü. Dönüş sırasında bir uçakla telsiz bağlantısı kesildi ve kısa süre sonra kaza belirlendi. Dağlık ve ormanlık bir alana düşen uçağın pilotu Hasan Bahar oldu.

Havacılık camiasında uzun süredir bilinen bu ismin, daha önce de aynı tip bir uçakla yolları kesişen yangınlara müdahale ederken yaralanıp tedavi gördüğü olaylar hafızalarda. 2 buçuk ay önce Denizli’nin Buldan ilçesinde başlayan ve rüzgarla Buharkent’e sıçrayan orman yangınıyla mücadelede de benzer riskler yaşanmıştı. Bahar, iyileşir iyileşmez göreve dönmüşken, Hırvatistan’da yaşanan bu trajik kazada şehit oldu. Yaşanan olayla ilgili ayrıntılar Milliyet.com.tr Havacılık Editörü Murat Herdem tarafından aktarıldı.

6 ayda 4 kaza başlığıyla özetlenen olaylar zincirinde, kaza yapan uçakların ABD menşeli AT802 serisinin tek pilotlu amfibi uçaklar olması dikkat çekti. Uçaklar, deniz, baraj ve göllerden yaklaşık 3 ton su alıp püskürtme kapasitesine sahip. Bu yıl içinde Adana’da gölden su almak üzere kırıma uğrayan benzer bir uçak daha vardı; iki pilot güvenli şekilde kurtarılmıştı. 29 Ağustos’taki Muğla Yatağan’da da benzer bir olay yaşanmış ve pilotlar sağ olarak kurtulmuştu. Bu bağlamda, kazaya karışan uçak Mayıs 2023’te envantere giren ve 12 uçaktan oluşan bir grubun parçasıydı.

Daha önceki kazaların çoğu eğitim uçuşları ve bakımdaki sorunlarla ilişkilendildi. Eğitim mi, bakım mı? sorusu, uzmanlar tarafından sıkça tartışıldı. Uçaklar, üreticinin iddiasına göre amfibik kapasiteye sahip olmakla birlikte, bu sezon verim alınamadığına dair değerlendirmeler yapıldı.

Yaş konusunda farklı bakış açıları arasında, askeri uçaklarda yaşın maliyet-performansla değil görev performansıyla değerlendirildiği görüşü öne çıktı. 70 yaşındaki uçaklar bile bazı ordular için hâlâ hizmette kalabildiği için, kaza olması tek başına envanterden çıkarılma nedeni sayılmamalı değerlendirmesi yapıldı. Uzmanlar, yaşın uçak performansında tek başına belirleyici olmadığını belirtti.

Hava koşulları ve analog sistem konusunda da değerlendirme yapıldı. AT802 gibi uçaklarda modern güvenlik sistemleri sınırlı olsa da, bazı durumlarda uçaklar pilotun doğrudan kontrolüyle hareket ediyor. Meteorolojik koşulların, özellikle sisli ve görüşün düşük olduğu anlarda kazaya yol açabileceği öne sürüldü. Analog sistemlerle uçuş yapan bu tür uçaklarda, pilotun tek başına tüm kararları alması gerektiği vurgulandı.

Raporlarda öne çıkan görüşlerden biri ise uçakların operasyonel verimliliği ile eğitim süreçlerindeki eksikliklerin olası bir ilişkisi oldu. Uzmanlar, bu uçakların sezonda yüksek sayıda sorti yapabilme kapasitesiyle öne çıktığını ama aynı dönemde yaşanan kazaların, bakım ve eğitim eksikliği ihtimallerini de gündeme getirdiğini belirtti.