AT802 Yangın Uçağı Kaza Olayı: Eğitim, Bakım ve Hava Koşulları Üzerine Bir Değerlendirme

Çanakkale’den havalanan iki adet AT802 yangın söndürme uçağı, Hırvatistan Zagreb planlı bakımı için uzun bir yolculuk geçirdi. Gece Rijeka Havalimanı’nda konakladıktan sonra akşam saatlerinde Zagreb’e dönüş amacıyla kalkış yaptılar; ancak yoğun sis nedeniyle hava şartları ağırlaşınca rotalarını Rijeka’ya dönmek üzere değiştirdiler. Dönüş esnasında iletişimin bir uçağa kesilmesi ve kısa süre sonra kaza teyit edildi.

Dağlık ve ormanlık bir alana düşen uçakta pilot olarak Hasan Bahar adını kaybettik. Bahar, Türkiye’nin yangınlarla mücadelede sıkça öne çıkan isimlerden biriydi. Yakın zamanda Denizli’deki bir yangında yaralanıp tedavi görmüş, iyileştikten sonra tekrar göreve dönmüştü; bu sefer Hırvatistan’da düşen uçağın şehidi oldu.

Havacılık Editörü Murat Herdem Milliyet.com.tr’ye kazaya ilişkin ayrıntıları aktardı.

Son 6 ay içinde dört kaza yaşandığına dikkat çekilen açıklamada, uçakların ABD menşeli Air Tractor firması tarafından 2023 yılında üretilen tek pilota sahip amfibi tipte olduğu belirtildi. Uçaklar su kaynaklarından yaklaşık 3 ton su alabilme kapasitesine sahip. Geçmiş birkaç olayda da benzer uçaklar zarar gördü; Adana’da bir kazada gölden su alınırken kırıma uğrayan bir AT802 ile iki pilot kurtarılmıştı. Bu nedenle 6 ay içinde yaşanan bu kazanın ilk AT802 kaybı olduğuna vurgu yapıldı.

Yaşanan kazanın ardından tarım ve orman Bakanlığı envanterindeki uçaklar üzerinde eğitim ve bakım süreçlerinin yeniden ele alınması gerektiği konuşuluyor. Envanterdeki 12 uçaktan bazıları çift kişilik eğitim sürümlerine sahipken, diğerleri tek kişilik görev uçakları olarak tasarlandı.

EĞİTİM Mİ, BAKIM MI? Bir hafta içinde iki uçak kazasının ortaya çıkardığı sonuçlar, havacılıkta operasyonel güvenliğin temel unsurlarını sorguluyor. Herdem, “Uçaklar, sezonda beklenen verimi sağlayamadı gibi görünüyor; bakımda bir sıkıntı yok ama eğitimde eksiklikler olabilir,” diyor. Uçakların C-130’lar gibi büyük platformlara göre kullanım amaçlarının farklı olduğunu, askeri uçaklarda yaşın performans için belirleyici olmadığını da vurguluyor.

YAŞ ve EĞİTİMDEN Kaynaklanan Sorunlar konusunda Herdem şu görüşleri paylaşıyor: “Yaşlı uçaklar bile ordularda güvenli şekilde görev yapabiliyor. Ticari uçaklarda ise yaş, maliyet-performans açısından önemli. Buradaki ana sorun, eğitim eksiklikleri olabilir. Uçaklar amfibik olduğundan suya iniş ve kalkış operasyonları sıkıntısız yapılmalıydı; fakat bu sezon kayıpların artması, eğitim ve bakım süreçlerindeki farkları gündeme getiriyor.”

HAVA KOŞULLARI ve KAZA İLETİŞİMİAnalogle çalışan AT802’lerde, gelişmiş uçuş yardımları bulunmuyor. Pilotlar sisli havada bile uçabilecek teknolojiyi arzulasa da şu uçaklar analog sistemlerle çalışıyor ve tamamen pilotun yeteneğine güveniliyor. Herdem’e göre kazanın ana tetikleyicisi, meteorolojik koşulların uygun olmamasıyla birlikte pilotun uçuşu görerek yapması gerektiğidir; görüş alanı daraldığında kontrol tamamen pilota kalıyor. Bu durum, kule ile irtifa ve seyir izinlerinin paylaşılmasına rağmen, Türkiye’ye dönüş yolundaki uçuşta riskleri artırmış olabilir.

Bu nedenle hava koşulları kazanın önemli bir nedeni olarak görülüyor. Ancak tüm riskler bir arada değerlendirildiğinde, eğitim ve deneyimin de büyük rol oynadığı vurgulanıyor.