Antalya’da Mihrabın Kökeni ve Restorasyon İçin Akılda Kalan Süreçler

Antalya’da Rölöve ve Anıtlar Müdürü ile YİKOB Kültür Varlıkları Birim Sorumlusu Cemil Karabayram, Konya Beyşehir’e bağlı köy kökenli Hüyük’teki Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nin 600 yıllık mihrabını, üç yıllık bir arayışın sonunda Antalya’da buldu. Köyden Antalya’ya getirilen bu 600 yaşındaki eser hakkında ilgili kurumlara bilgi veren Karabayram, gece gündüz süren çalışmalarını paylaşırken, mihrabın zarar görmemesi için gösterilen çabanın sevindirici olduğunu ifade etti. Antalya’dan Konya’ya selam gönderen Karabayram, olayın yankı uyandırdığı süreçte bu değerli parçanın kaynağına dair ayrıntıları paylaşmaya devam etti.

Konya Valisi İbrahim Akın’a sunulan bilgilendirme notunda, Tuzcular Mahallesi’nde bulunan bir halıcının iş yerindeki merdivene montajı yapılan mihrabın; Konya’daki bir camiden getirildiğini iş yerinde belirtildiği kaydedildi. 1970’teki onarım sürecinde izinsiz alındığı ihtimali üzerinde durulan açıklamada, Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü emeklisi Dr. Yaşar Erdemir ile yapılan görüşmelerin içeriği de aktarıldı: Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nin 14’üncü yüzyıla ait Beylikler Dönemi yapısına işaret eden mihrabının, 1970 onarımı sırasında izinsiz olarak alındığı ve 1990’da Antalya’daki bir iş yerine dekoratif amaçla satıldığı ya da verildiği tespit edilmişti.

Zararı yok gibi görünse de mihrabın şu anki durum itibarıyla herhangi bir zarar görmediğini belirten Karabayram, yapının diğer mimari parçalarının da durumunun tam olarak netleşmediğini bildirdi. Köşk Camisi’nin mihrabının yerinde olmaması, yapının mimari tarzı ve dönemi açısından bakıldığında o dönemin özelliklerini taşıdığına işaret ediyor. Emanetin yerini bulması için saygıyla beklenen süreçte, Karabayram: “İmanla inanıyorum ki emaneti, mihrabı yeniden özgün yerine kavuşacaktır” şeklinde ifadeler kullandı.

Yaşar Erdemir, Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü hocası olarak Köşk köyündeki caminin mihrabının eksik olduğunu ve minberin ise orijinal olmadığını belirtti. Erdemir, Türkiye’nin dört bir yanındaki camilerin mihrap ve minberlerini inceleyen biri olarak Köşk Camisi’nin mihrabının yerinde olmamasıyla ilgili “Bütün mihraplar yerinde dururken, Köşk köyünün camisi için mihrabın olmaması dikkat çekici” değerlendirmesini paylaştı.

Tamirat süreci hakkında konuşan Erdemir, köşk camisine ait mihrap ve minberin yerlerinden alındığını, fakat kimin aldığını bilmediklerini ifade etti. “Bir tadilat sırasında alınmış olması kuvvetli bir ihtimal” diyen Erdemir, 1980’lerden itibaren bu çevreyi araştırdığını ve o dönemde mihrapın mevcut olmadığını hatırlattı. Cemil Karabayram’ın paylaşımları üzerine Antalya’da bulunan kişilerin mihrap ile ilgili fotoğrafları kendisine ulaştırdığını belirtti. Erdemir, bu eserin ecdat yadigarı olarak manevi değerinin yüksek olduğuna vurgu yaparak, sahih bir konumda sergilenmesinin önemini vurguladı.

Gelecek nesillere ulaştırılacak bir eser olarak köyün mihrap ve minberinin yerlerinden alınması işlemi, incelemelerin sonunda doğru konuma götürülmesi için başlatılan çalışmalar kapsamında ele alınacak. Yağmalanan tarihi eserler konusunda ise Karabayram’ın izlediği yol doğrultusunda, Akseki, Ormana, İbradı ve Sarıhacılar bölgesindeki vakıf ve sahiplerden elde edilen bilgiler neticesinde Side Arkeoloji Müzesi’ne kaldırılan parçalar ve konuyla ilgili soruşturmanın sürdüğü belirtiliyor. Bu süreç, kültür mirasının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için atılan önemli adımlardan biri olarak kayda geçti.