2024 Atık İstatistikleri: Türkiye Genelinde Tehlikeli ve Toplam Atık Dağılımı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 verilerine göre, imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB’ler ve hane halklarında toplam 120 milyon ton atık oluştu. Bunların 42,2 milyonu tehlikeli olarak kayıtlara geçti. İmalat sanayi özelinde ise toplam 24,4 milyon ton atık toplandı; bunun %70,1’i lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi veya satıldı, %12,1’i tesis bünyesinde geri kazanıldı, %10,8’i düzenli depolama tesislerine yönlendirildi, %2,6’sı yakma tesislerine yöneltildi, %2,4’ü belediye veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, %1,8’i iş yeri sahasında depolandı ve %0,1’i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Madencilik alanında ise dekapaj malzemesi/pasa hariç 40,5 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi dahil toplam atık miktarı ise yaklaşık 1 milyar 61 milyon ton oldu ve bu kilit oranda mineral atıklardan meydana geldi. Toplam atığın %85,1’i pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi; %12,5’i ocak içine geri dolduruldu; %2,4’ü ise diğer yöntemlerle geri kazanıldı veya bertaraf edildi.

Termik santrallerde 26,5 milyon ton atık oluştu; bunun 10,4 bin tonu tehlikeli olarak kaydedildi. Toplam tehlikesiz atığın %84,6’sını kül ve cüruflar; %15,4’ünü ise diğer atıklar oluşturdu. Genel olarak toplam atığın %86,9’u kül dağı ve kül barajında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi; %13,1’i lisanslı tesislere gönderildi veya maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı.

OSB müdürlükleri altyapı hizmetleri, atık su arıtımı ve benzeri idari faaliyetler sonucunda 397 bin ton atık ortaya çıktı; bunların %95,5’i atık işleme tesislerine yönlendirildi, %4,5’i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Türkiye genelinde 1401 belediyeden 1392’sinde atık hizmeti sunuldu. Hizmet verilen belediyelerde toplanan toplam 32,3 milyon ton atığın %88,9’u atık işleme tesislerine, %10,9’u belediye çöplüklerine gönderildi; %0,3’ü ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi. Belediyelerde kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı. Ayrıca belediyelerin atık su arıtma tesislerinde 353 bin ton kuru madde bazında çamur oluştu.

Atık işleme tesislerinde toplam 195 milyon ton atık işlendi; bu atıkların 139 milyonu bertaraf edilirken 56 milyonu geri kazanıldı. Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton ve yakma tesislerinde 448 bin ton bertaraf edildi. Ko-insinerasyon tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı sağlandı; kompost tesislerinde 124 bin ton üretildi ve diğer tesislerde toplam 51,5 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.

İstatistikler, ülke genelindeki tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi iş yerlerinden, kurulu gücü 100 megavat ve üzeri tüm faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne üretim beyanında bulunan maden işletmelerinden, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinden veri derlenerek hazırlandı; lisansı olmasa dahi belediyeler tarafından işletilen ve belediyeler adına yürütülen düzenli depolama, yakma ve kompost tesisleri de kapsam dahilındaydı.